رجیستری چیست؟

ٍُّّ«رجیستری»،یک یک بانک اطلاعاتی است که به منظور ذخیره تنظیمات مربوط به نسخه های 32 بیتی ویندوز مایکروسافت،شامل ویندوز 95،98،2000،ME،NTوXP  مورد استفاده قرار می گیرد. این بانک اطلاعاتی شامل تمام تنظیمات و اطلاعات مربوط به سخت افزار،نرم افزار،کاربران و اولویت های PC است. هر زمان که کاربر در تنظیمات CONTROL PANEL،FILE ASSOCIATIONS,SYSTEM POLICIES یا نرم افزارهای نصب شده تغییراتی ایجاد می کند این تغییرات در رجیستری ویندوز منعکس و در آن ذخیره می شود. فایل های فیزیکی تشکیل دهنده رجیستری بسته به نسخه ویندوز، تحت نام های متمایز ذخیره می شوند. در ویندوز 95 و 98 دو فایل پنهان با نام های user.dat و system.dat  در پوشه ویندوز وجود دارند؛ در حالی که در ویندوز me،یک فایل classes.dat هم به آن افزوده شده است. این فایل ها در ویندوز NT و 2000 در پوشه جداگانه ای واقع در آدرس

«  systemroot%system32\config»

قرار گرفته اند. این فایل ها مستقیما قابل ویرایش نیستند،بلکه باید از ابزاری که معمولا به عنوان «ویرایشگر رجیستری» شناخته می شود، استفاده کنید.

ساختار رجیستری

رجیستری یک ساختار سلسله مراتبی دارد که پیچیده به نظر می آِد. اما ساختار آن شبیه پوشه های روی هارددیسک است و ویرایشگر رجیستری ( regedit ) نیز محیطی شبیه به مرورگر ویندوز دارد.

هر شاخه اصلی (که در ویرایشگر رجیستری به همراه یک آیکن پوشه نشان داده می شود)، کندو (hive ) نام دارد. کندوها شامل کلید ها هستند. هر کلید می تواند حاوی کلید های دیگر (بعضی اوقات زیر کلید نامیده می شود) و مقادیر باشد. مقادیر ،اطلاعات واقعی ذخیره شده در رجیستری هستند که با سه نوع متفاوت به نام های رشته ای،باینری و DWORD مشخص می شوند. البته موارد استفاده هر کدام از مقادیر ، با توجه به محتوای آنها ،متفاوت است.

الف) شاخه های اصلی در رجیستری که هر کدام بخش مشخصی از اطلاعات ذخره شده را شامل می شوند، عبارتند از:

• شاخه HKEY_CLASSSES_ROOT، شامل تمام نگاشتهای مرتبط با فایل ها و پشتیبانی از ویژگی drag-and-drop ،اطلاعات OLE ،میانبرهای ویندوز و زمینه های اصلی رابط کاربری ویندوز می شود.

• شاخه HKEY_CURRENT_USER ، به بخشی از HKEY _USERS مختص کاربر جاری متصل به کامپیوتر پیوند دارد و حاوی اطلاعاتی چون اسامی logon تنظیمات دسک تاپ و تنظیمات منوی start است.

• شاخه HKEY_LOCAL_MACHINE ، شمل اطلاعات ویژه کامپیوتر درباره سخت افزار، نرم افزار و دیگر اولویت های یک سیستم خاص است. این اطلاعات برای تمام کاربران متصل به کامپیوتر مورد استفاده قرار می گیرد.

• شاخه HKEY _USERS ، اطلاعاتی در زمینه سلایق شخصی هر کاربر اراءه می دهد. هر کاربر توسط یک زیر کلید SID واقع در زیر شاخه اصلی مشخص می شود.

• شاخه HKEY_CURRENT_CONFIG ، به بخشی از HKEY_LOCAL_MACHINE پیوند دارد که مختص پیکربندی سخت افزار فعلی سیستم است.

• شاخه HKEY_DYN_DATA  ،به بخشی از HKEY_LOCAL_MACHINE اشاره دارد که مورد استفاده ویژگی های plug&play ویندوز قرار می گیرد. این بخش پویاست و چنانچه دستگاهی به سیستم اضافه یا از آن حذف شود تغییر خواهد کرد.

 ب) هر مقدار رجستری به صورت یکی از پنج نوع داده اصلی زیر ذخیره می شود:

• نوع REG_BINARY ، مقدار را به صورت داده باینری ذخیره می شود و می تواند در ویرایشگر ،با قالب هگزا دسیمال(شانزده تایی) نمایش داده شود.

• نوع REG_DWORD ، داده را با یک عدد چهار بایتی مشخص می کند و معمولا برای مقادیر بولی استفاده می شود ؛ همانند «صفر» که به مفهوم غیر فعال و «یک» که به مفهوم فعال است. به علاوه بسیاری از پارامتر های درایور دستگاهها و سرویسها از این نوع هستند و می توانند در REGEDT32 با قالب باینری ، هگزا دسیمال ]دسیمال یا در REGEDT با قالب هگزا دسیمال و دسیمال نمایش داده شوند.

• نوع REG_EXPAND_SZ ، یک داده رشته ای قابل گسترش و حاوی متغیری است که هنگام فراخوانی یک برنامه کاربردی جایگزین می شود. برای مثال رشته «SYSTEM ROOT» با نام پوشه حاوی فایل های سیستمی ویندوز NT جایگزین خواهد شد(دستیابی به این مقدار تنها از طریق یک ویرایشگر رجیستری پیشرفته همانند REGEDT32 نیاز دارد).

• نوع REG_SZ ، یک رشته استاندارد است که برای ارائه مقادیر متنی خوانا برای کاربر مورد استفاده قرار می گیرد.

 ج) سایر انواع داده هایی که از طریق ویرایشگرهای رجیستری استاندارد قابل دسترسی نیستند،عبارتند از :

• نوع REG_DWORD_LITTLE_ENDIAN ،یک عد 32 بیتی با قالب little-endian (کم ارزشترین بیت در ابتدای کلمه )است.

• نوع  REG_DWORD_BIG_ENDIAN  ، یک عدد 32 بیتی با قالب big-endian(باارزشترین بیت در ابتذای کلمه)است.

• نوعREG_LINK ،یک پیوند نشانه ای یونی کد(unicode) است که به طور داخلی (سیستم)مورد استفاده قرار می گیرد و برنامه های کاربردی نمی توانند آن را به کار ببرند.

• نوع REG_NONE ،نوع مقدار تعریف نشده است.

• نوع REG_QWORD ،یک عدد 64 بیتی  است.

• نوع REG_QWORD_LITTLE_ENDIAN  ، یک عدد 64 بیتی با قالب little-endian است.

• نوع REG_RESOURCE_LIST ، لیست منبع یک درایو دستگاه است.

نحوه ویرایش رجیستری

ویرایشگر رجیستری (REGEDIT.EXE) اگر در منوی Start دیده نمی شود اما در اغلب نسخه های ویندوز وجود دارد. این برنامه امکان مشاهده، جستوجو و ویرایش در داخل رجیستری را برای کاربر فراهم می آورد. برای اجرای ویرایشگر رجیستری چندین روش وجود دارد که ساده ترین آنها کلیک روی دکمه  Start انتخاب گزینه Run و سپس تایپ regedit در پنجره باز شده است. با این عمل ویرایشگر رجیستری در صورتی که نصب شده باشد اجرا خواهد شد و مطابق شکل زیر مشاهده می کنید.

برنامه REGEDT32.EXT  نیز یک ویرایشگر رجیستری است که در ویندوز2000,NT و XP ارائه شده است. این برنامه قابلیت های بیشتری نسبت به نسخه استاندارد دارد. ویژگی های از قبیل: توانایی مشاهده و اصلاح مجوز های امنیتی، ایجاد و تغییر مقادیر رشته ای توسعه یافته REG_MULTI_SZ و  REG_EXPAND_SZ.

ایجاد میانبر برای REGEDIT

روی یک ناحیه خالی از دسک تاپ کلیک راست کنید و گزینهNEW و سپسShortcut را برگزینید. حال در کادر command line  عبارت regedit.exe را وارد کنید و روی دکمه next کلیک کنید. سپس یک نام مشخص مانندregistry editor  را تایپ کرده و روی دکمه finish کلیک کنید. دست آخر با دابل کلیک روی آیکن جدید می توانید به سادگی ویرایشگر رجیستری را اجرا کنید.